کازیوِه

چکیده:

ارتباط کلامی بین زن و مرد نامحرم بخش مهمی از انواع ارتباط در زندگی بین مرد وزن نامحرم است. زن و مرد نامحرم برای انجام برخی ضروریات زندگی ناگزیر از ارتباط کلامی هستند. دین اسلام برای تصحیح این ارتباط دستورات و شاخص‌هایی ارائه داده است. نوشتار حاضر باهدف پاسخ به این سؤال که راههای ایجاد حیای گفتاری در زنان در مقابل نامحرم با توجه به آیه 32 سوره احزاب چیست؟ تهیه‌شده است. و ضمن بیان تفسیر این آیه شریفه ویژگی‌های قول خاضعانه و قول معروف را بیان می‌کند. این تحقیق در مقام گردآوری به روش کتابخانه‌ای و روش توصیفی –تحلیلی می‌باشد. ویژگی‌های خضوع در قول که از آن نهی شده ازجمله: شوخی کردن بانامحرم، صحبت کردن بانامحرم در خلوت، صحبت کردن با نامحرم با لحن‌های نامناسب و دارای بار عاطفی، طولانی کردن غیرضروری کلام با نامحرم، استفاده از کلمات نامناسب و محرک هنگام صحبت کردن بانامحرم. ویژگی‌های قول معروف که به آن امر شده ازجمله: سخن گفتن از پشت پرده باشد، صحبت کردن با نامحرم حداقل و در حد ضرورت باشد، به‌کارگیری کلمات و لحن مناسب. رعایت هرکدام از این موارد راهی برای ایجاد حیای در گفتار برای زنان در برابر نامحرمان می‌باشد.

داخل دفتر نشسته بودم، صدای اذان بلند شد، با بچه‌ها وارد نمازخانه شدم. سجاده‌ام را پهن کردم و به نماز ایستادیم، سلام نمازم را که دادم، متوجه همهمه‌ی کوچکی شدم. چند نفر گوشه‌ای نشسته بودند و با اشاره یکی از بچه‌ها را که مشغول نماز بود، نشان می‌دادند.

ناخودآگاه توجه‌ام به سمت او جلب شد. با دو_سه نفر دیگر مشغول نماز بودند، انگار دیرتر به نماز ایستاده بودند و به جماعت نرسیدند.

اما نوع نماز او کمی متفاوت بود، با انجام هر حرکت یک نگاه به بغل‌دستی‌اش می‌کرد و طبق حرکات او حرکت بعدی را انجام می‌داد.

با خودم گفتم، این بنده خدا، حداقل با خودش صادق است و آشنا نبودن با نمازش را پنهان نمی‌کند. اما تو چطور؟! آیا در تمام مدت ذهنت مشغول نماز است؟! یا مثل این بنده خدا هر ثانیه به سمتی می‌چرخد؟!

حرکات او را همه می‌بینند، فرار ذهن تو را چطور؟ جز خالق یکتا کسی متوجه‌اش می‌شود؟!

او در تلاش یادگیری‌ست، تو چطور؟! تا به حال برای کنترل ذهنت و حضور قلب در نماز قدمی برداشته‌ای؟!(۱)

پ.ن:

(۱)امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید:

«اَن العبدَ لیُرفعُ لهُ مِن صلاتهِ نصفُها او ثلُثها او ربعُها او خمسُها و ما یرفعُ لهُ الّا ما اقبلَ علیهِ بقلبهِ»

«همانا از نماز انسان، نصفش، ثلثش، ربعش یا خمسش بالا برده می‌شود و آن مقداری از نماز که توجّه قلبی داشته باشد بالا برده می‌شود.»

?بحارالانوار، ج۸۴، ص۲۸.

کسانی که به علم نجوم علاقه‌مند هستند، ستارگانِ قطبیِ دب اکبر و اصغر را خوب می‌شناسند. ستارگانی که با دنبال‌کردنشان می‌توان جهت قبله و مسیرهای جغرافیایی را پیدا کرد و با گم کردن هر یک، با تعقیب یکی، می‌توان به دیگری رسید.

در خاندان اهل بیت نیز دو صورت فلکی وجود دارند که با تلألو نورشان در ابتدا و انتهای مسیر ولایت مسیر را به خوبی نمایش می‌دهند. 

حضرت علی اکبر(علیه السلام) اولین فداییِ بنی هاشم برای ولایت و علی اصغر(علیه السلام) کوچکترین فدایی ولایت در واقعه عاشورا.

هر انسانی در زندگی‌اش نیازمند الگویی‌ست تا با تبعیت از اخلاق نیکوی او، راه رشد و کمال را طی کند. هر چه شرایط این الگو به شخص نزدیک‌تر باشد، انسان سریع‌تر خودش را با وی تطبیق می‌دهد و دیگر نمی‌تواند بهانه بیاورد که شرایط دنیوی برابری نداشته‌ایم تا من از خُلقیات و کمالات او الگو بگیرم.

قرآن برای زندگی انسان، اسوه و الگو معرفی می‌کند؛ «لَقَد کانَ لَکم فی رَسولِ اللَّهِ اسوَةٌ حَسَنَةٌ»¹. اگر پیامبر(ص) اسوه و الگوست، پس شخص دیگری هم اگر بخواهد اسوه و الگو باشد، باید رنگ و بوی پیامبر را داشته باشد و «اشبه الناس خلقاً خُلقاً و منطقاً برسول الله»² باشد و چه کسی شبیه‌تر از حضرت علی اکبر(ع) و چه الگویی بهتر از ایشان.

پ.ن:

¹.منتهی الآمال، ج ۱، ص ۳۷۵

².احزاب/۲۱  

خیلی کم حرف شده بود،  ابروانش بهم گره خورده و به فکر فرو رفته بود. معلوم بود ذهنش حسابی درگیر است. غم چشمانش حالم را دگرگون می‌کرد . تاب و توان ناراحتی‌اش را نداشتم، کاری جزء دعا نمی توانستم برای گشایش کارش انجام دهم. آری خواهر بودن سخت است، خواهری چون زینب بودن سخت‌تر. دلی به وسعت دریا می‌خواهد و صبرحضرت ایوب علیه السلام را می‌طلبد. تا با دستان خود، عزیزانت را راهی میدان نبرد کنی.

اما؛ او و فرزندانش( عون و محمد) تمام طول  مسیر را از مدینه به سمت مکه و از مکه به نینوا را با عشقِ همراهی امام خویش و شهادت در راه خدا طی کرده بودند. حال، وقت خداحافظی کردن با امانت های عبدالله بود. تربیت شده‌های  دست زینب خود را به مادر رساندند و کسب اجازه کردند، او که تا به حال تمام جان و مالش را فدای امام خود کرده بود اکنون فرزنداش را به سمت قتل‌گاه راهی می‌کند، تا صدای هل من ناصرَ ینصُرَنی امامش زمین نماند. همه این ها یک طرف، خواهر بودن و بر روی تل زینبیه تماشگر قامت برادر بودن یک طرف.

امان از دل زینب سلام الله علیها

به نماز ایستادم، «ت»تکبیرة‌الاحرام را نگفته بودم، خیالات شروع شد: «درس‌هایم را نخوانده‌ام؛ با فلانی دعوایم شد، حق با کداممان بود؟! چرا فلانی اینطور رفتار کرد؟ اگر در آینده این موضوع اتفاق بیفتد؟! وای اگر اتفاق نیفتد؟!» و صدها اما و اگر دیگر.

گویا سوژه‌ها همه صف کشیده بودند، تا سر نماز، شبیه فیلم‌سینمایی یک به یک از صفحه‌نمایش ذهنم عبور کنند. انگار اصلا فراموشم شده بود، وقتی همه چیز را به خدا سپرده‌ام و تلاشم را کرده‌ام دیگر این همه اما و اگر، معنا ندارد.

وقتی خانه نشسته‌ایم، نگران مواد غذایی برای شام نیستیم، چون می‌دانیم پدر در حد وسعش تهیه می‌کند، نگران پختش هم نیستیم، چون مادر به بهترین نحو آماده می‌کند.

اما چرا گاهی به اندازه اعتمادی که به پدر و مادر داریم به خالقمان اعتماد نداریم.

چرا زمان نماز با کفش خیالات وارد نماز می‌شویم و کفشهایمان را قبل از آن بیرون نمی‌آوریم(۱)

پ.ن:

۱. فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ(طه/۱۲)

وقتی می‌شنویم کسی زیارت رفته، اولین چیزی که به ذهنمان می‌رسد، می‌گوییم: «زیارتش قبول، خوش به سعادتش، کاش نصیب ما هم بشه» حالا اگر همان عزیز از زیارت برگردد و تحفه‌ای برایمان به نیابت بیاورد، چه حالی می‌شویم؟!  وقتی از او بابت لطفش و اینکه به یادمان بوده، تشکر می‌کنیم و او در جواب می‌گوید: «زیر قبه، رو به روی پنجره فولاد، کنار کعبه و … اسمتو به طور خاص بردم و برات دعا کردم» شادی‌یمان صد چندان می‌شود. تصور کنید اگر آن عزیز امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) باشد و تحفه و دعای خاص ایشان را داشته باشیم، برای دنیا و آخرتمان چه اتفاقی می‌افتد؟! تحفه‌ای در ازای، دعا برای فرج امامان(۱) و دعای خاصشان زمانی که در مجلس عزای ابا عبدالله دعایشان کنیم.(۲)

پ.ن: (۱)در روز قیامت تحفه مخصوص به دعاکننده امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) داده خواهد شد. ?دعا برای سلامتی و ظهور حضرت صاحب امر ارواحنا فداه و فواید آن، گردآورنده:جمعی از طلاب مسجد حسینی، ص۲۷

(۲) اگر در مجلس ذکر مصائب حضرت امام حسین(علیهم السلام)، برای آقا امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) دعا کنیم، مشمول دعای خاص آن بزرگوار خواهیم شد. ?دعا برای سلامتی و ظهور حضرت صاحب امر ارواحنا فداه و فواید آن، گردآورنده:جمعی از طلاب مسجد حسینی، ص۲۸

معمولا آدم‌های اطرافمان را که نگاه کنیم، هر کدام علائق و سلیقه‌های مختلفی دارند. بعضی‌هایشان ظاهر شیک و مرتب داشتن، به روز بودن و در واقع پوشیدن لباس و کفش و کیف مارک‌دار برایشان اهمیت زیادی دارد و مدام در جستجوی مارک‌ها هستند.

 من هم از این دسته مستثنی نیستم، اما با این تفاوت، مارکی که من آرزویش را دارم بهترین است و بهتر از آن هیچ‌وقت به بازار نمی‌آید.

مارکی چند سانتی که روی هر لباسی بنشیند ارزش مالک لباس را هزاران برابر می‌کند.

این مارک، کاری با ظاهر کسی که استفاده‌اش می‌کند، ندارد؛ کاری با توان مالی‌اش ندارد، حسرت داشتنش را بخاطر ضعف مالی به دلش نمی‌گذارد؛ باطنش را می‌سنجد. در ظاهر کارگر باشی یا رییس، بی‌سواد باشی یا فوق تخصص، گمنام باشی یا مشهور، برایش فرقی ندارد؛ همین که لیاقتت ثابت شود، روی سینه‌ات می‌نشیند و دنیا و آخرتت را آباد می‌کند.

آقاجان من هم به روز بودن و لباس مارک‌دار پوشیدن را دوست دارم، به شرطی که آن مارک، مارک خادمی حرم شما باشد.

راه مارک‌دار شدن را یادم ‌می‌دهید؟!

 وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ …

حرف‌های یکی از دوستان‌م ذهنم را درگیر کرده‌بود‌ و آزارم می‌داد. بارها از من پرسیده بود:” از تنهایی و تاریکی شب‌ها نمی‌ترسی؟ اصلا می‌تونی تنهایی بخوابی؟”

و من هم بارها به او جواب داده بودم:” توکلم به خداست نمی‌ترسم.”

اما اینبار با شنیدن این جمله انگار که قانع نشده باشد گفت: “این توکل بر خدا فقط حرف و شعاره. مگر می‌شه از تنهایی و تاریکی و خیلی چیز‌های دیگه نترسید؟" 

سخنان‌ش تلخ بود اما حق با او بود. خوب که نگاه کنی اکثر آدم‌ها  از تنهایی، تاریکی، مشکلات مالی، بیماری و هزاران چیز دیگر در هراس هستند و توکل کردن واقعی بر خدا، آهسته آهسته به گوشه‌ای از این دنیای پر از هیاهو کشیده می‌شود تا فراموش شود. اما خوب که فکر میکنی می‌فهمی این زمزمه‌ی ناخوشایند، شکی اهریمنی‌ست  که ذره ذره، ذهن‌ها را در گیر می‌کند.

با خودم گفتم: شاید دلیل‌ش این است که همه ما صدای عاشقانه خداوند را که بارها و بارها به بنده‌اش متذکر شده “نگران نباش من هستم"؛ نشنیده‌ایم. مگر می‌شود با وجود عشقی به این عظمت و وسعت که تمام لحظات تو را پر می‌کند احساس تنهایی کرد؟ در حالی که عشق به او در نفس‌هایت جاری وساری‌ست. ای کاش بفهمیم و درک کنیم تنها نیستیم؛ چون در کنارمان تمام هستی را داریم.   

ای کاش از نداشتن رزق فردایمان و مشکلات مالی هراس نداشته‌باشیم؛ چون در کنارمان پر برکت‌ترین ذخیره معنوی و مالی جهان را داریم و بارها به عزت و جلاش سوگند خورده‌ که هیچ جنبده‌ای در این زمین و آسمان بی روزی نخواهد ماند.

ای کاش به دنبال یک گوش شنوا نباشیم؛ چون در کنارمان شنواترین شنونده جهان را داریم. در پنج وعده رسمی و هزاران ساعت غیر رسمی بدون وقت قبلی و التماس و خواهش حرفهایمان را می‌شنود.

ای کاش محتاج آغوش تظاهر و ریای دیگران نباشیم؛ چون در کنارمان آغوش همیشه باز و گرم و پر از مهر و امید او را داریم که بارها می گوید باز آی صد بار اگر توبه شکستی.

ای کاش فقط یکبار در تاریکی شب، به زیر آسمان بروی و زیبایی خیره کننده‌اش را ببینی و با خودت نجوا کنی قسم به شب آنگاه که آرام می‌گیرد؛ و لذت زیبایی تاریکی شب را بفهمی و لمس کنی و از آن  هراس نداشته‌باشی. این تاریکی و تنهایی دلهای‌مان است که هراس دارد نه تاریکی شب.

ای کاش هر شب با خودمان تکرار کنیم نگران نیستم خدایا چون تو را دارم و با آرامش خیال سر بربالین بگذاریم.  

پ.ن: وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا ﴿آیه۳، سوره طلاق﴾

و از جايى كه حسابش را نمى ‏كند به او روزى مى ‏رساند و هر كس بر خدا اعتماد كند او براى وى بس است‏ خدا فرمانش را به انجام‏ رساننده است به راستى خدا براى هر چيزى اندازه‏ اى مقرر كرده است.

 قابلمه‌هایی از جنس «روی» در خانه‌ هر یک از ما پیدا می‌شود، یا حداقل قبلا داشته‌ایم. وقتی در این قابلمه‌ها، آب گرم ریخته شود و کمی داخلش بماند، سیاه می‌شوند. اگر همان بار اول سفیدکاری نشوند، بارهای بعد کارمان خیلی سخت می‌شود، باید هم تعداد دفعات بیشتری و با نیروی بیشتری سفیدکاریش کنیم.

این قابلمه‌ها بی‌شباهت به دل ما انسان‌ها نیست، اگر مدتی به حال خودش رهایش کنیم، لک می‌گیرد، اگر توجهی به آن نکنیم‌، سیاه می‌شود و کارمان را سخت‌تر می‌کند. گاهی به خودمان می‌آییم و می‌خواهیم مثل مادرهایمان که با سیم ظرفشویی به جان قابلمه‌ها می‌افتادند، برویم و راه یک ساله را چند روزه طی کنیم و دلی که یک سال است رهایش کرده‌ایم، با چند روز عبادت مثل روز اول، حتی بهترش کنیم! اما غافل از اینکه، اگر ندانیم چطور باید سفیدکاری را انجام دهیم، به جای بهتر کردن، کار را خراب‌تر می‌کنیم و ظرف دلمان را خش می‌ا‌‌ندازیم و لک‌ها را نمایان‌تر می‌کنیم.

اما خدا یک سفید کننده نرم و بی ضرر برای دلاهایمان قرار داده به اسم استغفار، که خیلی نرم و لطیف دلهایمان را جلا می‌دهد و پرده‌های سیاه گناه را کنار می‌زند. چه زیبا پیامبر (ص) فرمودند: «لِكُلِّ داءٍ دواءٌ ، ودواءُ الذُّنوبِ الاستِغفارُ» «هر دردى را دارويى است و داروى گناهان استغفار است»

?الجعفريّات : 228 .

 چند ماهی است تقریبا سراسر جهان درگیر ویروسی به نام کرونا شده و چون اصل ویروس ناشناخته است، هنوز درمان قطعی برای آن اعلام نشده. اما در همین مدت بازار شایعات و راهکارهای پیشگیری و درمان کم داغ نشد. از الکل و ژل ضد عفونی کننده و وایتکس و …. گرفته تا مصرف ادویه جات گرم و …. شایعاتی که برخی درست و برخی کاملا بدون ربط بودند. ولی اکثر ما آن مواد را تهیه می‌کنیم و طبق دستورالعملی که فروشنده می‌‌گوید، مو به مو انجام می‌دهیم، حالا آن وسط، فروشنده اصلا درست می‌گوید یا نه! تخصصی در این زمینه دارد یا نه! برایمان زیاد مهم نیست، فقط می‌خواهیم بیمار نشویم.

اما همین ما انسان‌ها که بیماری جسم تا این اندازه برایمان مهم است و برای درمان به هر راهی متوسل می‌شویم، روحمان را پاک فراموش کرده‌ایم. زمانی متوجه می‌شویم که روحمان به بیماری‌هایی مثل حسد، غیبت، تهمت، سوءظن و … مبتلا شده.  با اینکه راه حل ایمن و مطمئنی به نام قرآن و احادیث ائمه(ع) داریم، اما گاهی برای فرار از سختی ظاهری اعمال، بدون فکر به خطر نهادینه شدن آن بیماری در وجودمان به دنبال هر توجیهی هستیم که از زیر انجام آن شانه خالی کنیم.

پ.ن: پیامبر اکرم (ص): «آفَةُ اَلْحَدِیثِ اَلْکَذِبُ وَ آفَةُ اَلْعِلْمِ اَلنِّسْیَانُ وَ آفَةُ اَلْحِلْمِ اَلسَّفَهُ وَ آفَةُ اَلْعِبَادَةِ اَلْفَتْرَةُ وَ آفَةُ اَلظَّرْفِ اَلصَّلَفُ وَ آفَةُ اَلشَّجَاعَةِ اَلْبَغْیُ وَ آفَةُ اَلسَّخَاءِ اَلْمَنُّ وَ آفَةُ اَلْجَمَالِ اَلْخُیَلاَءُ وَ آفَةُ اَلْحَسَبِ اَلْفَخْرُ.» «گفتار را دروغ آفت است و دانش را فراموشی و بردباری را سفاهت و عبادت را خستگی و زیرکی را خودنمایی و دلیری را ستم کردن و بخشش را منت نهادن و زیبایی را خودپرستی و مقام را به خود بالیدن.»

?الخصال، ج ۳، ص ۴۱۶